Sözde Liderlerin Yamuk Kişilikleri

SÖZDE LİDERLERİN YAMUK KİŞİLİKLERİ
Sözde liderlerin yamuk kişiliklerinin maskeleri o kadar fazla ki anlat anlat bitmeyecek kadar çoktur. Sözde liderlerin en çok insanları aldatma ve manipüle ettikleri görülür. Maskesi illa ki düşecek olan sözde liderlerin ortaya çıkışlarından ziyade ortaya çıktıktan sonraki sergiledikleri davranışlar toplumun karmaşa ve kargaşasına neden olmaktadır.

Tüm toplumlar illa ki liderlik arayışına girerler ve girmişlerdir de. Hatta lider arayışına girmeyi devam ettirecekler ve bundan vazgeçmeyeceklerdir. Toplumların varlıklarını devam ettirmeleri sivrilen/seçilen liderlerin karakterleri ve kişiliklerine bağlı olup buna bağlı olarak da daha başka sorunların eşiğine gelinecektir. Her ne kadar gerçek anlamda “liderlik” kavramının gerektirdiği şeyleri yapan liderler olsa bile çoğu liderin, sahip oldukları gücü kötüye kullanarak, yamuk kişilikleri ile çevrelerindeki insanları ve toplumları aldatır, onları manipüle ederler. İşte, gerek toplumların gerek kurum ve kuruluşların gerek birlik ve sosyal örgütlenmeler şeklinde bir araya gelmiş gönüllü kuruluşların başlarına bela olmuş/olan/olmakta ısrarcı olan, yüzüne camız derisi gerdiren sözde liderlerin yamuk kişilikleri hakkında birkaç değerlendirmeyi şöyle sıralayabiliriz:

Sözde liderlerin en belirgin kötü/olumsuz özellikleri arasında narsisizm ilk sırayı almaktadır. Bunlar kendi benliklerine aşırı bir şekilde bağlı olup kendi çıkarlarını her şeyin üzerinde tutarlar. Başkalarını manipüle etmek ve kontrol altında tutmak için kendi ihtiyaçlarını kullanırlar. Örneğin bir şirket içindeki yönetici veya bir dernek/vakıf/birlik gibi yapılanmalardaki başta bulunan/bulunduğunu iddia eden kimseler her başarıyı kendi kişisel zaferi olarak görür ve çalışanları/gönüllüleri sömürerek kendi itibarını yükseltmek için etik olmayan yolları kullanmaktan imtina etmez.

Bu sözde liderler, sonuç odaklıdır. Amaçlarına ulaşmak için her türlü aracı kendi çıkarlarına kullanmaktan çekinmezler. Başkalarını da kendi çıkarları doğrultusunda manipüle etmekten uzak durmayıp ve etik olmayan yöntemlere çokça başvurabilirler. Örneğin bir siyasi lider ya da herhangi bir kamu yararına bir araya gelmiş kimselerin oluşturdukları yapılarda rakiplerini alt etmek için kendisince kurnazca planlar yapar ve insanları/halkı/gönüllüleri yanıltıcı/yalan bilgilerle manipüle ederler.

Korkmayın ama bu liderlerin/yöneticilerin en karanlık yönleri psikopatik olmalarıdır. Empati eksikliği ve duygusal soğukluk gösterirler. Başkalarının duygularını, iyi niyetlerini, emeklerini umursamazlar ve insanların genele yansıyacak olan çıkarlarını hiçe sayarlar. Örneğin bir finans kuruluşunun CEO'su, çalışanlarını duygusal olarak istismar eder ve onların maddi kaynaklarını sömürerek kişisel zenginliğini artırabilir. Ya da dini duygu ve dinamikleri kullanarak gittikleri rotaya dahil olan kalbi yumuşak, kalbi merhametli, niyeti iyi ve halis olan kimseleri kullanarak neler yapar neler!

Bu sözde liderler kendilerince otoriterdirler ve kendilerini sorgulanamaz bir konumda görmeyi tercih ederler. Eleştiriyi ve eleştirilmeyi hoş karşılamazlar. Çevrelerindeki insanları susturarak güçlerini korumaya çalışırlar. Her konuda kendileri tek bilir kişidir. Her konuda en büyük kontrolördür. Her meselede tek yargıç en mikemmel hatip ve avıkattırlar.  Örneğin bir diktatör, kendisiyle aynı yönde düşünmeyen, muhalif olarak gördüğü kimseleri sindirmek ve onları/ortamı kontrol altında tutmak için her türlü baskı araçlarına ve yollarına başvururlar.

Bu sözde liderler dışarıdan çekici (!) ve karizmatik (!) görünebilirler, ancak bu sözde karizma genellikle manipülatif bir şekilde kullanılır. İnsanları kendi amaçları doğrultusunda etkilemek için karizmatik kişiliklerini kullanırlar. Dillerini, esprili yönlerini (!), yaklaşım tarzlarını hep manipülatif kullanırlar. Örneğin ideolojik veya dini bir yapılanmanın lideri, mensuplarını karizmatik (!) kişiliğiyle (!) etkiler ve onları sömürerek, maddi olarak ya da oturduğu iskemleyi, sandalyeyi, koltuğu, tabureyi korumak için kendi çıkarları doğrultusunda ustaca kullanırlar.

Bu açıklamalar ve örnekler, sözde liderlerin yamuk kişiliklerini ve bu kişiliklerini insanları aldatma ve manipüle etme amacıyla nasıl kullanıldıklarını açıkça göstermektedir. Bu tür sözde liderlerle mücadele etmek ve toplumu ve özellikle de onlara müntesip kişilere sağlıklı liderlik normlarını anlatıp, dürüstlük, empati ve hesap verebilirlik gibi değerleri öğretmek önemlidir. Ayrıca, liderlik pozisyonlarına atanacak kişilerin bu yamuk kişilik özelliklerini tespit etmek için daha dikkatli bir değerlendirme sürecine tabi tutulması gerekmektedir. (Bu son cümle çok ama çok önemli.)

Kalın sağlıcakla…

Gökmen CAN
Eğitimci Sosyolog