Çocuklarda Merak Duygusu Nedir?
Çocuklarda merak duygusu, çevresindeki dünyayı keşfetme isteği ve öğrenme arzusunu ifade eder. Bu duygu, çocukların çevrelerini anlama, yeni bilgiler edinme ve deneyimler yaşama ihtiyacından kaynaklanır. Merak, zihinsel açıdan gelişimlerinin önemli bir parçasıdır. Merak çocukların öğrenme süreçlerini ciddi anlamda etkiler.
Öğrenmenin ön şartlarından en önemlisi ihtiyaç hissetme ve meraktır. Öğrenmedeki önemine binaen atalarımız “merak ilmin hocasıdır” demişler.
Merak çocuklarda özellikle ilk yaşlarda ortaya çıkar. Önce dokunarak sonra soru sorarak merak ettikleri çevreyi öğrenmeye çalışırlar. Burada önemli olan çocukların sorduları sorulara anlayacakları dilden sade ve kısa cevaplar verilmesi, asla soru sorduğu için geçiştirilmemesi, çocuğun terslenmemesidir. Çocuğun sorduğu sorulara cevap vermemek, geçiştirmek, çok soru sorduğu için alay etmek ya da kızmak çocuğun merak duygusunu köreltir. Bu da öğrenme isteğini, şevkini zayıflatır.
Peki, çocuklarda merak duygusu nasıl geliştirilir?
Çocuklarda merak duygusunu geliştirmek için şu yöntemleri kullanabiliriz:
Soru Sormaya Teşvik Etmek: Çocuklara soru sorma alışkanlığı kazandırarak meraklarını canlı tutabilirsiniz. Soru sormak merak uyandırır ve çocuğun öğrenmesini sağlar. İlk yaşlarda çokça soru soran çocuklara yaşına uygun, sade, kısa ve psikososyal dünyasına göre cevap vermek gerekir. Soru soran çocuk susturulur veya küstürülürse içe kapanır, özgüvenini kaybeder ve öğrenme merakını yitirir.
Tecrübe Kazanmasına Ortam Sağlamak: Çocuklara farklı deneyimler yaşatmak, onların öğrenme isteğini artırabilir. Yaparak, yaşayarak tecrübelenmesi sağlanabilir. Deneme yanılma yoluyla tecrübe edilen bilgiler merak duygusunun gelişmesine etki eder. Zengin ama planlı kullanılan çevresel ortam öğrenme merakını geliştirebilir.
Kitap Okuma: Çocuklarla kitap okuma, onların hayal güçlerini ve meraklarını geliştirebilir. Olay örgüsüne dayalı ve yaşına uygun kitapların seçilmesine dikkat edilirse merak ve öğrenme konusunda kazanım sağlar. Öğrenmenin en etkili yolu olan kitaplar seçilirken olay, aktarma yöntemi ve içerik çok önemlidir. Zararsız öğrenme yolu yine kitaptır. Bu sebeple küçük yaşlardan itibaren çocuk kitap ile içli dışlı hale getirilmelidir.
Doğada Vakit Geçirmek: Doğa yürüyüşleri veya bahçede vakit geçirme, çocukların çevrelerini keşfetmelerini, tanımalarını sağlar. Apartman hayatı yaşayan çocuklarda ebeveynler mümkün mertebe çocukları parklarda, piknik ortamlarında vb. vakit geçirmeye çalışmalıdır. Vicdan, tevazu ve merhametin kazandırılacağı ortamlar doğanın ta kendisidir. Doğal ortamda çocuk gördüklerine merak salar ve öğrenir.
Serbest Oyun İmkânları: Çocuklara serbestçe oyun oynama fırsatı vermek, kendi keşiflerini yapmalarına yardımcı olabilir. Elbette güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Lakin çocuğu oyun oynarken fazlasıyla kısıtlamak, çocukların merak duygularını köreltir.
Eğlenceli Aktiviteler: Bilim projeleri, deneyler veya sanat etkinlikleri gibi eğlenceli aktivitelerle çocukları desteklemek, çocukların merak duygularını geliştirir. Çocukları yaşlarına uygun, beceri ve yetenekleri yüksek oldukları alanlarda desteklemek merak duygularının gelişmesine fayda sağlar.
Model Olun: Kendi merakınızı paylaşarak ve sorulara açık bir şekilde yanıt vererek çocuklara örnek olmak çocuklarda merak duygusunu geliştirir. Özellikle anne babalar, çocukların görebildikleri alanlarda çocuğun dikkatini çekerek onların merak duygularını ortaya çıkarmaya ve birlikte faaliyet yapmaya çalışmalıdırlar. Ebeveynler meraklı beden dilleriyle merak içerikli cümleler kurarak çocukların merak duygusunu geliştirmeye katkı yapabilirler.
İlginç ve Etkileyici Materyaller Sunmak: Çocukların öğrenme meraklarını cezbetmek için renkli kitaplar, interaktif eğitim araçları veya ilginç görseller kullanılabilir. Etkileyici ve görsel materyaller çocuğun yaşına ve ilgi alanına göre sunulursa çocukta öğrenme merakı meydana getirir.
Bağımsız Araştırmaya Teşvik Etmek: Çocuklara, sorularına kendi başlarına cevap bulma yolunda araştırma yapma fırsatları verilmesi, çocuklarda öğrenme merakı meydana getirir. Araştırma, basamaklardan meydana geldiği için her basamakta farklı çalışmalar çocuğun ilgi ve merakını uyandırır.
Grup Çalışmalarına Katılma İmkânı Tanımak: Çocukları işbirliği içinde çalışmaya teşvik ederek birbirlerinden öğrenmelerini sağlamak, çocukların öğrenme merakını geliştirir. Sosyal ortamlar çocuğun etkileşimde bulunduğu ve öğrenme merakının gelişme imkânı olduğu önemli ortamlardır.
Ödüllendirme Yöntemleri Kullanmak: Başarıları ödüllendirmek, çocuklarda öğrenme sürecine karşı motivasyonlarını artırabilir. Ödül hem heyecan meydana getirir hem de öğrenmeye merak geliştirir. Yöntem ve teknik merak geliştirmede büyük önem taşır. Yaşına ve ihtiyacına uygun ödüllendirme merak uyandırmada etkilidir.
Günlük Hayata Uyarlamak: Öğrenilen bilgilerin günlük yaşamla nasıl ilişkilendirilebileceğini göstermek, çocuklarda öğrenmeye olan ilgiyi artırabilmektedir. Gündelik yaşantılarda öğrenme merakının etkisini çocuklara aktarmak onları motive eder, isteklendirme ve şevklerini artırır. Çocuk, öğrenme merakının gündelik yaşama etkisini öğrenirse öğrenme isteği de artacaktır.
Bu yöntemler, çocuklarda öğrenmeye duyulan merakı destekleyerek, onların bilgi edinme süreçlerini olumlu bir şekilde etkileyebilir.
Merak duygusu gelişen çocuklarda öğrenme isteği de gelişir. Merak duygusu olmayan çocuk ise öğrenmeye motive olamaz. Ebeveynler ve eğitimciler, öğrenme içeriğiyle beraber merak duygusunu da uyandıracak yöntem ve tekniklerle üst düzey öğrenmeyi sağlayabilirler.
YORUMLAR