Marketlerin Tavuk Fiyat Politikası:
Ucuz Etin Faturası Kime Kesiliyor?
Tavuk eti son yıllarda market raflarında en çok indirime giren ürünlerden biri haline geldi. Zincir marketlerin agresif fiyat kampanyaları, tüketiciyi memnun ediyor gibi görünse de bu fiyat politikalarının ardında kalan görünmeyen maliyet aslında üreticiye yükleniyor. Sektör temsilcilerine göre, tavuk eti fiyatları artık ne entegre firmalar ne de üreticiler tarafından değil; pazar gücü yüksek süpermarket zincirleri tarafından belirleniyor.
"Ucuz Sat, Kazancı Fiyatla Oyna": Zincirlerin Stratejisi
Süpermarket zincirleri, rekabet avantajı elde etmek için bazı temel ürünlerde “giriş fiyatı” stratejisi uyguluyor. Bu strateji kapsamında tavuk eti, tıpkı un, şeker, yağ gibi “müşteri çekici ürün” olarak görülüyor. Tavuk etine yapılan indirimler, müşteri trafiğini artırıyor; ancak bu indirimlerin maliyeti üretim zincirinin en alt halkasına, yani üreticiye yansıtılıyor.
Bir sektör uzmanı durumu şöyle özetliyor:
“Market 2 gün kampanya yapıyor, ‘tavuk fileto 49 TL’ diyor. Ama o tavuğu üreten Entegre 50 TL’ye mal ediyor, 46 TL’ye zor satıyor. Aradaki farkı kim karşılıyor? Üretici, taşeronlar ve entegre”
Fiyat Belirlemede Denge Bozuldu
Tavuk etinin piyasa fiyatı normal şartlarda arz-talep dengesiyle belirlenmeliydi. Ancak bugün bu denge yerini tek taraflı baskıya bırakmış durumda. Zincir marketler, büyük alım güçlerini kullanarak entegre firmalara “şu fiyattan ver, yoksa başka firmadan alırız” resti çekiyor. Bu da entegre firmaları, üreticiye daha düşük ödeme yapmaya itiyor.
Özetle: Market entegreye baskı yapıyor, entegre de üreticiye.
Üreticiler ise bu zincirde tamamen savunmasız kalıyor. Sözleşmeli üretim yaptıkları entegre firmalar fiyatı belirleyince, üreticinin alternatif pazara yönelme şansı kalmıyor. Böylece serbest piyasa değil, tek yönlü piyasa oluşuyor.
Kampanyanın Bedeli: Kazancı Kim Alıyor, Zararı Kim Çekiyor?
Marketler için tavuk eti, reklam ve müşteri sadakati aracı. Ancak çiftçi için bu ürün, geçim kaynağı. Tüketici tavuk etini 60 TL’ye alırken, üretici çoğu zaman tavuk başına zarar ediyor.
- Market: Kazancını artırıyor.
- Tüketici: Ucuz protein alıyor.
- Üretici: Ayakta kalmaya çalışıyor.
- Entegre firma: İki taraf arasında sıkışıyor.
Adana Örneği: Talep Var, Kazanç Yok
Adana gibi büyük kentlerde tavuk eti talebi yüksek. Ancak bölgedeki üreticiler, bu talep artışının kendilerine kâr olarak yansımadığını söylüyor. Üreticiler, "marketlerde kasa kasa tavuk satılıyor ama biz bu satışlardan bir fayda görmüyoruz. Fiyatlar merkezden belirleniyor, biz sadece üretim yükünü taşıyoruz” diyerek sistemin adaletsizliğine dikkat çekiyor.
Çözüm Önerileri: Adil Piyasa İçin Ne Yapılmalı?
- Tavuk eti fiyatları üretici maliyetleriyle uyumlu hale getirilmeli.
- Üreticilerin pazarlık gücü artırılmalı, üretici birlikleri desteklenmeli.
- Marketlerin uyguladığı indirimler denetlenmeli, zarar ettirici kampanyalara sınır getirilmeli.
- Tüketici bilinçlendirilmeli: Ucuz ürünün arkasındaki emek fark edilmeli.
Sonuç: Etik Ticaret İçin Dengeli Fiyat Politikası Şart
Tavuk etindeki düşük fiyat politikasının kazananı açık: market zincirleri. Ancak kaybedeni de belli: üretici. Bu sistem sürdürülebilir değil. Hem gıda güvenliği hem de yerli üretimin devamlılığı açısından marketlerin fiyat politikaları daha adil ve şeffaf hale getirilmeli. Aksi halde, sofralara gelen ucuz tavuğun bedeli, kırsaldaki üreticinin batışıyla ödenebilir.
YORUMLAR