Dünyada beslenme sorununa dikkat çekmek için Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 16 Ekim’i Dünya Gıda Günü olarak kabul etmiştir (https://www.fao.org/world-food-day/en). Dünya Gıda Günü kapsamında Birleşmiş Milletlere üye ülkelerde gıda üretimi, tüketimi, açlık vb. konular incelenir.
2025 yılının teması olarak FAO "Daha iyi gıda ve daha iyi bir gelecek için el ele!", herkes için daha sürdürülebilir ve adil bir gıda sistemi inşa etmek için küresel dayanışma çağrısında bulunuyor.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde (1948) gıdaya ulaşım hakkının insanın en temel hakkı olduğu belirtilmiştir.
Başta Gazze olmak üzere savaş olan yerlerde ve fiili çatışmanın olmadığı bazı yerlerde tüm insanlara gıda ve temiz suya erişememektedir.
Beslenmenin önemi bir “kısır döngü” ile açıklanmaktadır. Bu fasit dairede yeterli gıda bulunmaması ile başlayan süreç, çalışma kapasitesinin azalması, gelir düşüklüğü, gelir azlığı sonucu gıda güvencesinden yoksunluk şeklinde dönmektedir. Bu fasit daire olumsuz çevre şartları ve yanlış politik uygulamalar ile desteklendiğinde dönüp durmaktadır.
Şimdi bu yüzyılda bu sorun var mı diyenler olabilir. Uzatmadan birkaç istatistiği hatırlatmak gerçeklerle yüzleşmemizi sağlayacaktır.
Gerçekler
Açlık 21. Yüzyılın önemli bir sorunudur! FAO 2025 raporuna göre Dünyada aç insan sayısı 673 milyon kadardır. Yani dünyanın %10 kadarı açlık sorunu ile karşı karşıyadır. Buna ek olarak 2.4 milyon insan şiddetli ve orta seviyede gıda eksikliği çekiyor.
FAO uzmanları "Erişilebilir beslenmeyi herkese sunmak acil bir ihtiyaçtır" demekte.
Adil ve eşit olmayan bir dünyadayız. Bu tespitim için şu istatistiklere bakalım: Aç insanlar yanında 2.5 milyar insan aşırı beslenme sorunu yaşamakta. Dünyada aşırı kilolu insan sayısı 1.66 milyar. Dünyadaki obez insan sayısı ise 715 milyondur.
Bu verilere baktığınızda yanlış giden bir şey yok mudur? Elbette vardır. Uzun bir ekonomik, siyasi, kültürel vs analizler yapmak mümkün. Ama burada kısaca gıda güvencesizliğinden söz etmek istiyorum.
Gıda güven(siz)liği
Gıda güvencesi insanların ihtiyaç duyduğu gıdalara miktar, kalite ve sürekli olarak erişebilmesi olarak açıklanmaktadır. Maalesef Dünyada tüm insanlar gıda güvencesine sahip değildir. Dünyada “gıda güvensizliğin”de iki yol vardır: Yetersiz beslenme (Undernutrition) ve Obeziteye (obesogenic).
Yetersiz beslenme: Bazı insanlar yeterli enerji, vitamin, protein, mineral alamamaktadır Bebekler ve çocuklarda yeterince beslenememe sorununa daha sık rastlanabilir. Bu tip çocuklar/insanlar yeterince gelişememekte ve tükenmişlik yaşamaktadır.
Obezite: Yüksek kalorili, düşük besleyici değeri olan yanlış bir beslenme sonucunda aşırı kilo veya obezite sorunu ortaya çıkmaktadır.
Dünyada normal beslenemeyen insan sayısı 4 milyara yakındır. Yani Dünya nüfusunun yarısı açlık veya kilo sorunu ile karşı karşıyadır. Bu resim insanlığın önünde durmaktadır. Resme bakarak çözüm aramalıdır.
Gıda Günü
Bu önemli sorunda farkındalığı artırmak için Dünya Gıda Günü her yıl 16 Ekim'de kutlanıyor. Bugün, sağlıklı beslenme ve vücudumuzun sağlıklı kalmak için neye ihtiyaç duyduğu konusunda farkındalığı teşvik ediyor. Dünya Gıda Günü, dünya çapında açlıkla mücadele etmeyi amaçlıyor.
“Gıda Güvencesi Ulusal Güvenliktir!”
Bu düşüncemi pandemi, deprem, savaşlar keşke teyit etmeseydi. Yazarı olduğum kitaplarda bu hususa sıkça vurgu yaparım (bk. https://www.nobelyayin.com/yazar-ismail-guvenc-4464/). Bu kitaplarda beslenme ile ilgili özetle şu hususları önermekteyim:
Öneri
-İnsanlık israftan kaçınmalı: “Ye, iç ama İsraf etme!”
-Günlük gıda tüketim miktarı çalışma temposuna göre belirlenmelidir.
-Mevsiminde doğal ürünler ile beslenmeyi tercih edilmelidir.
-Tahıl ürünleri (ekmek, unlu mamüller), meyveler, şekerli ürünler kısaca basit karbonhidratları yüksek ürünlerden fazla miktarda tüketmekten kaçınılmalıdır.
-Protein ihtiyacının karşılanmasında baklagiller tercih edilmelidir.
-Vitamin ve mineral kaynağı olarak sebze tercih edilmelidir.
-Yemeklerde sebze ile etin birleştirildiği tencerede pişirilmiş olanlar ve tercih edilmelidir.
Son söz: İnsan olan diğer insanın açlığı ile dertlenir.
YORUMLAR