Adana'da Tavuk üreticileri İsyanda - 3
Entegrelerin Taşeron Düzeni: Yetiştirme, Dezenfekte, Taşıma, Yükleme Artık Dışarıya Emanet
Türkiye’nin önde gelen entegre beyaz et firmalarının tamamı, yalnızca kesim süreçleriyle değil, sektördeki taşeronlaştırma stratejisiyle de dikkat çekiyor. Özellikle Adana ve Osmaniye-Kadirli hattındaki tesislerinde, üretimden yüklemeye, lojistikten hijyen uygulamalarına kadar birçok temel operasyon, artık şirketlerin dışındaki firmalara devredilmiş durumda.
Dezenfeksiyon, yetiştirme, yem ve civciv taşıma, canlı tavukların kümeslerden alınarak kamyonlara yüklenmesi gibi kritik işlemler, entegrelerin anlaştığı taşeron firmalar tarafından yürütülüyor.
Maliyet Düşürme Stratejisi mi, Sorumluluk Paylaştırma mı?
Büyük firmaların taşeron sistemine yönelmesinin en temel nedeni olarak, maliyetleri azaltma ve operasyonel esnekliği artırma arzusu öne çıkıyor. Şirket, işin sadece “üretim ve kalite” kısmına odaklanırken; üretim, taşıma, yükleme, temizlik gibi yan hizmetleri harici firmalara bırakarak organizasyonel yükünü hafifletiyor.
Ancak bu sistem, üretici açısından çift taraflı bir baskı yaratıyor:
Maliyet Yansıması: Taşeron firmalar da kendi maliyetlerini karşılayabilmek için ek ücret talep ediyor. Bu ücretler çoğu zaman dolaylı yoldan üreticiye yansıyor.
Koordinasyon Sorunları: Taşeron ekiplerin zamanında gelmemesi, hijyen kurallarına uymaması ya da verimsiz çalışması doğrudan üreticinin sürecini etkiliyor.
“Tavuklar kesim için hazır ama taşeron ekip geç geliyor. Gecikme yaşandığında zarar gören biz oluyoruz. Ama sorumluluk hiçbir zaman entegre firmaya ait olmuyor.”
Büyüyen Sistemde Küçülen Güvenceler
Taşeron sistemin yaygınlaşması, aynı zamanda iş gücü piyasasında da daha az güvenceli ve düşük ücretli çalışma biçimlerini beraberinde getiriyor. Taşıyıcılar, yükleyiciler, dezenfeksiyon personelleri genellikle mevsimlik ya da geçici çalışanlardan oluşuyor. Bu da hijyen, güvenlik ve süreklilik açısından risk oluşturabiliyor.
Üretici tarafında ise bu sistemin getirdiği belirsizlikler, süreç üzerindeki kontrolün zayıflamasıyla birleşince, üretimin kalitesini de etkileyebiliyor.
Taşeronlaştırmanın Sektörel Yansımaları
Uzmanlara göre, entegre firmaların operasyonlarını taşeronlaştırması sektörde üç önemli sonucu beraberinde getiriyor:
Sorumluluk Dağılması: Operasyonel aksaklıklarda sorumluluk üretici ile(bu arada üreticilerde taşeron) taşeron firma arasında sıkışıyor, entegre firma kendini geri çekebiliyor.
Şeffaflık Sorunu: Denetim, hijyen ve iş güvenliği konusunda kontrol güçleşiyor.
Üretici Üzerindeki Baskı Artışı: Taşeronun maliyetleri ya da aksaklıkları çoğu zaman üreticinin aleyhine sonuçlanıyor.Sonuç: Büyük Firma, Hafifletilmiş Sorumluluk
Entegrelerin taşeronlaşma stratejisi, operasyonel olarak firmaya ciddi avantajlar sağlarken, bu sistemin üreticiye yansıyan sonuçları tartışmaya açık. Kâğıt üzerinde verimli görünen bu model, sahada küçük üreticinin yükünü artıran, sorunlarda muhatap bulmayı zorlaştıran ve sektördeki yapısal adaletsizliği derinleştiren bir düzene dönüşüyor.
Üreticiler ise bu sistemin daha şeffaf, daha denetlenebilir ve daha adil bir yapıya kavuşmasını istiyor. Çünkü zincirin en ağır halkası hâlâ ÜRETİCİLER…